ONDERWIJS ANDERS!

De volgende presentaties worden deze middag gepresenteerd:

Bevordering van zelfregulatie bij het schrijven van essays.
Marjolein Geerits & Joep van der Graaf - NOLAI
Paper presentatie

Goed schrijven vergt herzien, schrappen en herschrijven, maar veel leerlingen vinden zelfregulatie lastig. In een NOLAI-project ontwikkelden docenten en onderzoekers een lessenserie om dit te ondersteunen. AI visualiseert het schrijfproces en helpt leerlingen verbanden leggen. De lessen worden in april 2025 getest en geanalyseerd op effect. Doel is dat leerlingen hun leerproces zelfstandig sturen en beter herschrijven. AI biedt ook docenten nieuwe mogelijkheden voor effectieve begeleiding. In de presentatie lichten we het project en AI-toepassingen verder toe.


De Nieuwe Leerweg op het Montessori College
Caroline van Toor - Montessori College
Poster presentatie

In schooljaar 2022-2023 is het PGP (praktijk gericht programma) in mavo 3 op het Montessori College Arnhem ingevoerd. 2023 en 2024 is er onderzocht hoe leerlingen denken over de verschillende programma onderdelen van de nieuwe leerweg.


Starten om nooit meer te stoppen: naar een gezamenlijk gedragen, duurzame en toekomstbestendige inductiefase voor elke beginnende leraar.
Marian te Lindert - Liemercollege/Quadraam
Poster presentatie

De onderwijsregio Arnhem en omstreken waarbinnen Quadraam participeert kampt met een groeiend lerarentekort en hoge uitstroom onder starters. Veel beginnende leraren stoppen vroegtijdig door een gebrek aan passende begeleiding. Binnen Quadraam start in januari 2026 een professional doctoratetraject (PD) dat zich richt op het ontwikkelen van krachtige, duurzaam ingebedde en gezamenlijk gedragen startersbegeleiding.

We doen dit aan de hand van de vraag: Hoe kan de inductiefase voor startende leraren in de complexe onderwijspraktijk van Quadraamscholen worden vormgegeven, rekening houdend met de belangen van betrokken actoren en de organisatorische omstandigheden, voor het behoud van startende leraren en ter bevordering van de onderwijskwaliteit?

Het onderzoek richt zich op drie doelen:
? Analyse van oorzaken en fricties tussen theorie en praktijk van startersbegeleiding;
? Ontwikkeling van een gedeelde veranderaanpak, afgestemd op verschillende schoolcontexten;
? Inzicht in de overdraagbaarheid van deze aanpak naar andere complexe onderwijsvraagstukken.

De aanpak combineert kristallisatie – onderzoek vanuit meerdere perspectieven – met Change Labs, waarin betrokkenen zoals starters, begeleiders en leidinggevenden samen duurzame oplossingen ontwerpen voor dit urgente vraagstuk. Voel je welkom om mee te denken, ideeën te delen en samen te bouwen aan dit onderzoekstraject, waarin samenwerking en innovatie centraal staan.


Cultuur- en traumasensitief handelen nieuwkomersleerlingen in het voortgezet onderwijs
Lieke de Kleijn - Radboud Universiteit/Quadraam
Presentatie

De recentelijke stroom nieuwkomersleerlingen is exponentieel toegenomen (Rijckaert & Wulftange, 2023). Het is door deze grote toestroom essentieel om in kaart te brengen welke ondersteuningsstrategieën scholen voor voortgezet onderwijs kunnen inzetten om leerkrachten te faciliteren in cultuur- en traumasensitief handelen bij nieuwkomersleerlingen, met als doel de handelingsverlegenheid onder leerkrachten te verminderen. De onderzoeksvraag die in deze studie centraal staat is: ‘’Welke ondersteuningsstrategieën kunnen scholen voor voortgezet onderwijs inzetten om leerkrachten te faciliteren in cultuur- en traumasensitief handelen bij nieuwkomersleerlingen, met als doel de handelingsverlegenheid onder leerkrachten te verminderen?’’ Deze kwalitatieve studie is uitgevoerd onder vijf teamleiders van verschillende niveaus op scholen voor voortgezet onderwijs van Quadraam: praktijkonderwijs, vmbo, mavo/havo, havo/vwo en gymnasium.


Innovatief gedrag en autonomie-ondersteunend onderwijs
Joost Venendaal - Lyceum Elst
Paper presentatie

Een sterke leercultuur binnen scholen is belangrijk voor de professionele ontwikkeling en duurzame innovatie. In deze cultuur staat samenwerking centraal: Collectieve betrokkenheid stimuleert het gezamenlijke oplossen van vraagstukken en versterkt het innovatief handelen van docenten. Innovatief gedrag verwijst naar het genereren, delen en toepassen van nieuwe ideeën in de onderwijspraktijk. Wanneer docenten dit gedrag samen vertonen, versterkt dit de onderlinge verbondenheid en de impact op de werkvloer.

Tegelijkertijd speelt motivatie van leerlingen een sleutelrol in hun schoolsucces. Het gevoel van autonomie, het ervaren van keuzevrijheid en eigenaarschap, draag significant bij aan deze motivatie. Docenten kunnen autonomie-ondersteunende gedragingen toe passen om leerlingen meer autonomie te laten ervaren. Het toepassen van zulke gedragingen kan geleerd worden door docenten, maar dat vraagt om bewustwording en ontwikkeling.

In dit praktijkonderzoek is met een mixed-method benadering gekeken naar de factoren die bijdragen aan collectief en individueel innovatief gedrag van docenten en hun autonomie-ondersteunend handelen. Kwantitatieve data geven inzicht in de samenhang tussen docentgedrag en leerling motivatie. Kwalitatief is een professionele leergemeenschap (PLG) ingericht waarin docenten samen reflecteerden en de onderwijspraktijk ontwikkelden. Deze werkwijze leidde tot praktijkgerichte oplossingen die autonomie-ondersteunend onderwijs versterken en het promoten van zowel individueel als collectief innovatief gedrag.


De leesvaardigheid onder leerlingen in Nederland
Jan Gijselhart - Liemers College Agora
Poster presentatie

De leesvaardigheid onder leerlingen in Nederland neemt al enige tijd af. De laatste PISA-scores laten zien dat deze daling steeds ernstiger vormen aanneemt. De manier waarop leesvaardigheid wordt geleerd in het VO, geeft leerlingen te weinig handvatten om complexe teksten echt te doorgronden. De methode Close Reading lijkt wel een goede aanvulling op leesvaardigheidsonderwijs, die leerlingen leert om teksten stapsgewijs beter te doorgronden. Op Liemers College Agora wordt op dit moment geëxperimenteerd met deze methode om te kijken of de leesvaardigheid en woordenschat van leerlingen in jaar twee verbetert na het inzetten van deze methode. Dit onderzoek laat zien of de methode Close Reading het gewenste positieve effect heeft.


Inzichten uit de praktijk: Onderzoek naar PLG's rond basisvaardigheden
Marion van de Wijdeven & Katrijn Opstoel
Presentatie

De landelijke monitor Basisvaardigheden 2023 schetst een duidelijk signaal: er is werk aan de winkel in het voortgezet onderwijs. Maar hoe zorgen we voor duurzame verbetering? Binnen Quadraam zijn in januari 2025 vier Professionele Leergemeenschappen (PLG’s) gestart rond rekenen, taal, digitale vaardigheden en burgerschap. Collega's van verschillende scholen werken hierin samen aan hun professionele ontwikkeling, met als doel: blijvende impact in de klas. Om dit proces te kunnen volgen, loopt er ook een monitoronderzoek. Dit onderzoek wordt uitgevoerd door onderzoekers van de HAN. Tijdens deze sessie nemen wij je mee in het proces van deze PLG’s. Hoe werken deelnemers samen aan verandering? Wat zijn de eerste inzichten uit het monitoronderzoek dat de HAN uitvoert? En wat kunnen we hiervan leren voor toekomstige PLG’s? Verwacht een sessie vol praktijkvoorbeelden, eerste onderzoeksresultaten en ruimte voor dialoog.